wpress
Aleksandar Miladinovic
O dönem, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra Avrupa topraklarındaki en büyük askeri operasyondu.
Aynı zamanda, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin onayı alınmadan girişilen ilk askeri müdahaleydi. Dört yıl sonra ABD’nın Irak’ı işgaline emsal oluşturdu ve Rusya lideri Vladimir Putin tarafından Gürcistan ve Ukrayna işgallerini meşru kılmak için kullanılan bir karardı.
24 Mart 1999’da NATO, Kosova’daki Arnavutlara karşı baskı ve katliamları durdurmak için sayısız siyasi girişimin başarısız olmasından sonra eski Yugoslavya’ya karşı 78 gün süren bir hava saldırısına başladı.
NATO saldırılarında asıl olarak Sırbistan, Kosova ve Karadağ’daki askeri tesisler hedef alınsa da, aynı zamanda önemli sivil altyapı da vuruldu.
Belgrad makamları en az 2500 kişinin öldüğünü, 12.500 kişinin de yaralandığını açıkladı, ancak net ölü sayısı hala bilinmiyor.
İnsan Hakları İzleme Örgütü ve Uluslararası Af Örgütü, hava saldırılarında 500 dolayında sivilin öldüğünü söylüyor.
Bombardıman sırasında, 300 binden fazla Arnavut Kosova’dan kaçıp, komşu Kuzey Makedonya ve Arnavutluk’a sığındı.
Bombardıman, Haziran 1999’da Sırp lider Slobodan Miloşeviç’in, Kosova’dan güçlerini çekmesi ve yerlerine NATO barış gücü birliklerinin gelmesini öngören bir barış anlaşmasını kabul etmesiyle sona erdi.
Bugün, aradan 25 yıl geçmesine rağmen NATO hala 5 bin askeriyle Kosova’da Kosovalı güvenlik güçleri ve Sırp azınlık arasında zaman zaman çıkan çatışmalarda arada kalıyorlar.
BM onayı eksikliği
Kosova krizine diplomatik bir çözüm bulmak için yıllar süren çabalar son olarak 1999’e herhangi bir sonuç alınamamasıyla sona erdi.
Batılı müttefikler, BM Güvenlik Konseyi’ndeki Rus ve Çin vetosundan kaçınma ve BM Genel Kurulu’nda operasyona destek bulma girişimleri sonuç vermedi.
Dönemin NATO Sözcüsü Jamie Shea, BM Genel Kurulu ve Güvenlik Konseyi üyelerinin büyük çoğunluğunun NATO müdahalesine destek verdiğini iddia etti.
Shea BBC Sırpça’ya yaptığı açıklamada “BM onayı yok değildi, Rus onayı yoktu. Operasyon insani bir müdahaleydi” dedi.
“Sivillere karşı insan hakları ihlalleri ve şiddeti durdurmak ve Kosovalı Arnavut nüfusun Kosova’da kalabilmesi için tasarlanmıştı.”
Uluslararası topluluk, Balkanlar’daki bir diğer kanlı savaşı önlemek için Belgrad ve Priştine arasındaki bir dizi müzakereye destek verdi.
Fransa’da haftalar süren son müzakereler, Ocak 1999’da 44 Arnavut’un öldürülmesiyle başlamıştı.
Güçlü uluslararası baskıya karşın, görüşmelerden sonuç alınamadı ve Belgrad güçlerini Kosova’dan çekmesi ve yerlerini NATO barış gücünün almaını öngören barış anlaşmasını reddetti.
Tartışmalı hedefler
24 Nisan’da NATO füzeleri, devlet yayın kuruluşu RTS’hin stüdyolarının bulunduğu binayı vurdu ve 16 televizyon çalışanı ölürken, 18’i yaralandı.
İttifak o dönem, RTS’nin Miloşeviç yönetiminin “propaganda makinasının bir parçası olduğun” öne sürerek saldırıyı meşru göstermeye çalışırken, Belgrad “suç” diye tanımladı.
7 Mayıs’ta Sırbistan İçişleri Bakanlığı ve ordu karargahı bombardımanla yerle bir edildi. Birkaç füze Belgrad’daki Çin Büyükelçiliğine isabet edip, üç Çinli gazetecinini ölümüne, elçilik personelinden 10’dan fazla kişinin yaralanmasına yol açtı.
Bombardıman, 10 Haziran 1999’da Belgrad’ın komutası altındaki tüm güçlerin bölgeden çekilmesi ve NATO öncülüğündeki 36 bin kişilik barış gücünün konuşlandırılmasını öngören anlaşmayla sona erdi.
Slobodan Miloşeviç 2000 yılındaki bir halk ayaklanmasıyla iktidarını kaybetti ve iki yıl sonra da Uluslararası Eski Yugoslavya Ceza Mahkemesi’nde yargılanmaya başlandı. İnsanlığa karşı suç, soykırım ve savaş suçlarıyla itha edildi. 2006’da karar alınamadan önce tutukluyken öldü.
